Vận dụng STEM trong dạy học môn Ngữ văn vừa tạo hứng thú vừa khơi gợi sự tìm tòi, sáng tạo của học sinh.

Đánh thức STEM trong môn Ngữ văn

Giáo dục STEM (STEM education) là một cách tiếp cận liên ngành trong quá trình học, trong đó các khái niệm học thuật mang tính nguyên tắc được lồng ghép với các bài học trong thế giới thực, ở đó các bạn học sinh được áp dụng kiến thức và kỹ năng trong các lĩnh vực khoa học, công nghệ, kỹ thuật và toán học vào trong các bối cảnh cụ thể, giúp kết nối giữa trường học, cộng đồng, nơi làm việc và các tổ chức toàn cầu, được truyền đạt đan xen và kết dính lẫn nhau cho học sinh trên cơ sở học thông qua thực hành và hướng đến giải quyết các vấn đề thực tiễn. Ngoài ra, giáo dục STEM còn chú trọng trang bị cho học sinh những kỹ năng mềm cần thiết cho sự thành công trong công việc sau này như kỹ năng cộng tác, làm việc nhóm, giải quyết vấn đề, tư duy sáng tạo, tư duy phản biện,… Giáo dục STEM thường thiên về các môn học tự nhiên, song khai thác, “đánh thức” STEM trong các môn học xã hội rất thú vị và nhiều sự sáng tạo bất ngờ.Với môn Ngữ văn - là môn học giúp học sinh khám phá bản thân và thế giới xung quanh, thấu hiểu con người, có đời sống tâm hồn phong phú, …hướng tới chân - thiện - mỹ. Đánh thức STEM trong môn Ngữ văn đã góp phần thực hiện chức năng ấy.

Khơi gợi sự tìm tòi khi học STEM trong môn Ngữ văn

Cũng như các môn học khác, cấu trúc một bài học STEM gồm có 5 hoạt động. Vận dụng STEM trong dạy học bài “Người lái đò Sông Đà” của tác giả Nguyễn Tuân tại trường THPT Hồng Lĩnh của cô giáo Nguyễn Thị Quỳnh Giang đã mang đến cho người tham dự nhiều bất ngờ, thú vị.

Tiến trình 5 hoạt động cụ thể như sau:

- Hoạt động 1: Xác định vấn đề: được tiến hành tại lớp: Giáo viên và học sinh lựa chọn vấn đề để tiến hành vận dụng STEM. Trong chương trình Ngữ văn 12, nhà văn Nguyễn Tuân được biết đến là bậc thầy tuỳ bút, là nhà luyện đan ngôn từ, ông lái đò chữ nghĩa, là người suốt đời đi tìm cái đẹp,…Ông đã vận dụng tri thức của nhiều lĩnh vực khác nhau vào việc tạo dựng hình tượng như lịch sử, địa lý, võ thuật, quân sự, điện ảnh,… Bởi vậy, lựa chọn tùy bút “Người lái đò Sông Đà” vào việc vận dụng dạy học STEM sẽ là cơ hội để học sinh đồng sáng tạo với nhà văn, phát huy trí tưởng tượng, gắn kiến thức với thực tiễn. Đồng thời, giáo viên yêu cầu các nhóm học sinh chế tạo một sản phẩm ứng dụng gắn với nội dung bài “Người lái đò Sông Đà” với các tiêu chí cụ thể.

- Hoạt động 2: Nghiên cứu kiến thức nền và đề xuất các giải pháp thiết kế: học sinh tìm hiểu kiến thức trong bài học cần sử dụng để chế tạo sản phẩm theo yêu cầu. Từ đó đề xuất các giải pháp thiết kế đáp ứng các tiêu chí đã nêu. Đồng thời giáo viên cho các nhóm bốc thăm nhiệm vụ làm sản phẩm STEM. Cụ thể sẽ có 3 nhiệm vụ: Tái hiện mô hình Sông Đà hung bạo, dữ dội; Tái hiện mô hình Sông Đà thơ mộng, trữ tình; Tái hiện mô hình cuộc chiến giữa người lái đò và Sông Đà

- Hoạt động 3: Trình bày và thảo luận phương án thiết kế: học sinh tiến hành làm ở nhà, trong đó các em sử dụng kiến thức nền để giải thích, chứng minh và lựa chọn, hoàn thiện phương án tốt nhất. Học sinh đọc và nghiên cứu kỹ văn bản “Người lái đò Sông Đà” để thảo luận, phác thảo mô hình thiết kế.

Hoạt động 4: Chế tạo mô hình theo phương án thiết kế và đánh giá quá trình chế tạo: học sinh sử dụng những vật liệu tận dụng như: giấy báo, đất sét, xốp, mút, bông gòn, bìa carton,…kết hợp với màu vẽ, màu nước để tạo 3 sản phẩm theo nhiệm vụ phân công.

- Hoạt động 5: Trình bày, thảo luận về sản phẩm được chế tạo, điều chỉnh thiết kế ban đầu: Hoạt động này được tiến hành tại lớp, các nhóm vừa giới thiệu về sản phẩm STEM của nhóm vừa thuyết trình nội dung kiến thức có liên quan đến sản phẩm. Giáo viên và các nhóm còn lại sử dụng phiếu đánh giá dựa trên các tiêu chí đề ra để đánh giá sản phẩm.

Quả thật, STEM đã trở thành một mô hình giáo dục tiên tiến, có thể làm thay đổi nền giáo dục và có ý nghĩa cả về mặt khoa học lẫn xã hội nếu được áp dụng rộng rãi. Trong môn Ngữ văn nếu phát huy và vận dụng linh hoạt, STEM sẽ giúp học sinh phát triển các kỹ năng cần thiết như tư duy logic, tư duy sáng tạo, giải quyết vấn đề, làm việc nhóm, giao tiếp và kỹ năng công nghệ. Thêm nữa, STEM còn khuyến khích học sinh khám phá thế giới xung quanh, các em có cơ hội nghiên cứu, thử nghiệm và giải quyết các vấn đề thực tế, từ việc tạo ra các mô hình sản phẩm.

Ngoài ra, STEM còn tạo sự kết nối kiến thức và thực tiễn: ví như trong dạy học bài “Người lái đò Sông Đà”, học sinh không chỉ tập trung vào việc ghi nhớ kiến thức mà các em đã biết áp dụng kiến thức vào các tình huống thực tế.